Retirement and Pension System for Private Sector Employees: भारतामध्ये बहुतेक लोक खाजगी क्षेत्रात नोकरी करतात. खाजगी नोकरी करणाऱ्या व्यक्तींना कायम त्यांच्या भविष्याची चिंता सतावत असते. सरकारी नोकरी करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना निवृत्ती नंतर पेन्शन मिळत असल्याने त्यांना त्यांच्या भविष्याची अधिक चिंता असते. खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना मात्र अशा सुविधा उपलब्ध नसल्याने त्यांना रिटायरमेंटनंतर जीवन कसे जाईल याची कायम चिंता असते.
EPS: एम्प्लोयी पेन्शन स्कीम

खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी भविष्याचा एक सुरक्षित निधी तयार करण्यासाठी EPS (एम्प्लोयी पेन्शन स्कीम) तयार करण्यात आली आहे. EPS अंतर्गत रिटायरमेंट फंड तयार करण्यासाठी कर्मचाऱ्यांच्या खात्यात प्रत्येक महिन्याला एक निश्चित भाग जमा केला जातो. यामुळे खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना एक सुरक्षित भविष्य मिळवता येते. EPS च्या नियमांची माहिती खालीलप्रमाणे आहे:

1. पीएफ बेसिक सॅलरी आणि DA: ईपीएस खात्यात जमा होणारा पीएफ, कर्मचाऱ्याची बेसिक सॅलरी आणि महागाई भत्त्यावर आधारित असतो. उदाहरणार्थ, जर कर्मचाऱ्याचा एकूण पगार 15,000 रुपये असेल, तर या रकमेतून पेन्शनची गणना केली जाते.


2. सर्विसची मर्यादा: EPS अंतर्गत जास्तीत जास्त 35 वर्षांची सेवा लागते. यानंतर कर्मचाऱ्याला पेन्शनवर हक्क सांगता येतो.


3. पेन्शनच्या वयोमर्यादा: खाजगी क्षेत्रातील कर्मचारी 58 वर्षांनंतर पेन्शनवर हक्क सांगू शकतात. याबरोबरच, कर्मचाऱ्यांना 50 वर्षांनंतर देखील पेन्शन घेण्यासाठी पर्याय दिला जातो.


4. कंपनीतील नोकरीची आवश्यकता: EPS पेन्शन मिळवण्यासाठी, कर्मचाऱ्याला कमीत कमी 10 वर्षे कोणत्याही कंपनीत काम करणे आवश्यक आहे.


5. फॉर्म 10D: 58 वर्षांपूर्वी पेन्शन घेण्यासाठी कर्मचारी फॉर्म 10D भरून अर्ज करावा लागतो.

EPFO अंतर्गत वॉलिंटरी प्रॉविडंट फंड (VPF) मध्ये गुंतवणूकदारांसाठी नवीन सुधारणा मांडण्यात आल्या आहेत. यामध्ये VPF गुंतवणुकीवरील टॅक्स फ्री व्याज आणि गुंतवणुकीची मर्यादा वाढवण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे खासगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीनंतर आर्थिक लाभ मिळेल. याची अधिकृत घोषणा 2025-26 च्या अर्थसंकल्पात अपेक्षित आहे. अधिक माहितीसाठी येथे वाचा।

खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांच्या योगदानाची संरचना

खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांचा पीएफ (प्रॉव्हिडंट फंड) त्यांच्या बेसिक सॅलरी आणि DA च्या 12% प्रमाणात जमा केला जातो. यामध्ये 8.33% EPS खात्यात आणि 3.67% पीएफ खात्यात जमा केले जाते. याचा अर्थ म्हणजे, कर्मचाऱ्याचं योगदान फक्त एकाच भागात असतं, तर कंपनी आणि नियुक्तांकडून एकाच भागाचं दोन्ही खात्यात वेगवेगळं योगदान दिलं जातं.

EPS चा गणिती फॉर्मुला

EPS चा गणिती फॉर्मुला खालीलप्रमाणे आहे:
(बेसिक सॅलरी × पेन्शनबल सर्विस/70)

उदाहरणार्थ, जर बेसिक सॅलरी 15,000 रुपये असेल आणि पेन्शनबल सर्विस 35 वर्षे असेल, तर EPS चं गणित:

(15,000×35/70=7,500 रुपये)

याचा अर्थ असा की, खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्याला कमीत कमी 1,000 रुपये आणि जास्तीत जास्त 7,500 रुपये महिना पेन्शन मिळेल.

महाराष्ट्रातील अपंग व्यक्तींसाठी "अपंग निवृत्ती वेतन योजना" अंतर्गत मासिक 600 रुपयांची पेन्शन दिली जाते. 18 ते 65 वर्षे वयोगटातील, 80% पेक्षा अधिक अपंगत्व असलेल्या व्यक्ती या योजनेसाठी पात्र आहेत. अर्जदार महाराष्ट्रातील रहिवासी असावा, वार्षिक उत्पन्न 1 लाखांपेक्षा कमी असावे, आणि आवश्यक कागदपत्रे सादर करावी लागतात. अधिक माहिती मिळवण्यासाठी, येथे वाचा.

EPS चा महत्व

खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी EPS हा एक महत्त्वाचा निधी आहे, जो त्यांना रिटायरमेंटनंतर आर्थिक सुरक्षा प्रदान करतो. यामुळे, कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या भविष्याची चिंता कमी होईल आणि त्यांचे आर्थिक स्थैर्य सुनिश्चित होईल.

खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी EPS एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे, जी त्यांच्या निवृत्ती नंतरच्या जीवनाची गुणवत्ता सुधारण्यास मदत करते. या योजनेंमुळे, कर्मचाऱ्यांना रिटायरमेंटनंतरच्या काळात आर्थिक चिंता कमी करण्याची संधी मिळते. यामुळे, खाजगी क्षेत्रात काम करणाऱ्यांसाठी EPS महत्त्वाची भूमिका बजावत आहे.

ताज्या आणि महत्त्वाच्या घडामोडींचे अपडेट्स थेट तुमच्या मोबाइलवर मिळवण्यासाठी आमच्या बातम्या व्हाट्सअप ग्रुपमध्ये सामील व्हा! राष्ट्रीय, आंतरराष्ट्रीय, मनोरंजन, खेळ, आणि आर्थिक क्षेत्रातील ताज्या बातम्या सर्वप्रथम तुमच्यापर्यंत पोहोचतील. विश्वासार्ह माहिती, तज्ञांचे विश्लेषण आणि अपडेट्ससह तुमच्या ज्ञानात भर घाला. ग्रुपमध्ये सामील व्हा आणि प्रत्येक बातमीच्या घटनेशी कनेक्टेड रहा!