ZP Schools: महाराष्ट्रातील जिल्हा परिषदेच्या (झेडपी) शाळांमध्ये आता अंशकालीन निदेशकांची नियुक्ती (Part-Time Director Appointment) करण्याचा निर्णय राज्य शासनाने घेतला आहे. हा निर्णय सहावी ते आठवीच्या वर्गातील विद्यार्थ्यांना पुस्तकी शिक्षणासोबतच कला, शारीरिक शिक्षण, आरोग्य आणि कार्यशिक्षण यासारख्या विषयांवर देखील मार्गदर्शन मिळावे, विद्यार्थ्यांचे आरोग्य सुधारणे आणि त्यांच्या कलागुणांना वाव मिळावा या उद्देशाने करण्यात आला आहे.
नियुक्तीची पार्श्वभूमी
पूर्वीही या पदांसाठी नियुक्त्या करण्यात आल्या होत्या, मात्र काही कारणांमुळे त्यांची सेवा खंडीत करण्यात आली होती. परिणामी, यातील काही निदेशकांनी उच्च न्यायालयात याचिका दाखल केली होती. न्यायालयाच्या आदेशानुसार, आता जिल्हा परिषदेच्या शाळांमध्ये ज्या शाळांची सहावी ते आठवीच्या वर्गांची पटसंख्या १०० पेक्षा जास्त आहे,(Education for 6th to 8th Grade) अशा शाळांमध्ये अंशकालीन निदेशकांची नियुक्ती करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. या नियुक्त्यांमुळे राज्यातील ४,७६७ जागांवर नव्याने शिक्षणाच्या विविध पैलूंवर भर दिला जाणार आहे.
अंशकालीन निदेशकांची भूमिका
अंशकालीन निदेशक हे दरमहा सात हजार रुपयांच्या मानधनावर नेमले जातील. त्यांचा मुख्य उद्देश विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शारीरिक आणि मानसिक विकासासाठी आवश्यक असलेले कला, क्रीडा, आरोग्य आणि कार्यानुभव यासारख्या विषयांचे शिक्षण देणे हा असेल. केवळ पुस्तकी ज्ञानावर भर न देता, या विषयांमधील सराव आणि अनुभव विद्यार्थ्यांच्या समग्र विकासाला चालना देईल. त्यामुळे मुलांच्या आरोग्याच्या सुधारणा, त्यांच्या कलागुणांचा विकास आणि एकंदरीत त्यांच्या आत्मविश्वासात वृद्धी होईल.(Arts and Physical Education)
निवड प्रक्रिया
शालेय शिक्षण व क्रीडा विभागाने १४ ऑक्टोबर २०२४ रोजी याबाबत आदेश काढले होते. मात्र, लगेचच विधानसभा निवडणुकीच्या आचारसंहितेच्या अंमलबजावणीमुळे या नियुक्त्यांची प्रक्रिया तात्पुरती स्थगित करण्यात आली आहे. आचारसंहिता संपल्यानंतर या नियुक्त्या केल्या जातील.
ज्या निदेशकांनी पूर्वी काम केले आहे, त्यांना ४५ दिवसांच्या आत अर्ज करणे आवश्यक आहे. अर्जदारांनी त्यांच्या शाळा व्यवस्थापन समितीकडे अर्ज करावा लागेल. ही समिती पटसंख्येची पडताळणी करून पात्र उमेदवारांना नियुक्ती देईल. निवड प्रक्रियेत शाळा व्यवस्थापन समितीला पूर्ण अधिकार देण्यात आला आहे.(School Management Committee)
विद्यार्थ्यांसाठी फायदा
या निर्णयामुळे विद्यार्थ्यांना पुस्तकी शिक्षणासोबतच जीवनातील विविध कौशल्यांचा अनुभव घेण्याची संधी मिळणार आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील विद्यार्थी, जे शारीरिक शिक्षण, आरोग्य, कला यासारख्या विषयांमध्ये मागे राहतात, त्यांना या निर्णयामुळे प्रोत्साहन मिळेल.
कला शिक्षणामुळे मुलांची सृजनशीलता वाढेल, शारीरिक शिक्षणामुळे त्यांच्या शरीराची तंदुरुस्ती राखली जाईल, तर कार्यानुभवामुळे त्यांना जीवनात उपयोगी पडणारी कौशल्ये शिकायला मिळतील. अशा प्रकारच्या सर्वसमावेशक शिक्षणामुळे विद्यार्थ्यांचा समग्र विकास साधला जाईल.
पुढील वाटचाल
राज्यातील जवळपास पाच हजार शाळांमध्ये या निर्णयामुळे सकारात्मक बदल होण्याची शक्यता आहे. मुलांच्या शैक्षणिक, शारीरिक आणि कलात्मक विकासाला प्रोत्साहन देण्यासाठी या पदांची भूमिका महत्त्वाची ठरणार आहे.
Appointments in Maharashtra Schools: येत्या काही महिन्यांत विधानसभा निवडणुकीनंतर नियुक्त्या होऊन शाळांमध्ये अंशकालीन निदेशकांना कार्यरत केले जाईल. शिक्षकवर्ग आणि विद्यार्थ्यांसाठी हा एक महत्त्वाचा पाऊल ठरणार आहे, ज्यामुळे ग्रामीण आणि शहरी भागातील शाळांमध्ये समान संधी प्राप्त होईल.
